Een copycat is een nachtmerrie. Je legt je ziel en zaligheid in je werk en iemand anders gaat er zomaar mee aan de haal.

Zo kwam ik ongeveer een jaar geleden online een nieuw boek tegen, waarvan ik de omschrijvende tekst op de website van de uitgever meteen herkende, omdat ik die tekst vijf jaar geleden zelf schreef!

Als ontwerper, maar ook bijvoorbeeld als schrijver of uitgever, heb je regelmatig te maken met auteursrechten. Op materialen die je gebruikt, zoals lettertypes en stockfoto’s, maar ook op het werk dat je maakt.

Hoewel auteursrechten meestal niet heel ingewikkeld zijn, wanneer je een ‘werk’ maakt (of dat nou een ontwerp is, een foto of een tekst), ben en blijf je nou eenmaal altijd de auteursrechthebbende, kan het soms wel een beetje vaag zijn of je iets wel of niet mag gebruiken.

Je kunt dan bijvoorbeeld goed de algemene voorwaarden van de aanbieder doornemen, of het zekere voor het onzekere nemen en zelf je eigen materiaal (laten) creëren.

Als iemand het er niet zo nauw mee neemt…

Jammer genoeg zijn er ook mensen die het hier niet zo nauw mee nemen. Veel mensen denken bijvoorbeeld dat ze alles wat ze op internet vinden gratis mogen gebruiken, maar blijkbaar kan het nog gekker.

Natuurlijk bestelde ik vorig jaar direct het boek waar dit verhaal mee begon, een invulboek voor te vroeg geboren baby’s. Toen het de volgende dag binnenkwam en ik het bekeek, was het eerste wat me opviel de achterflaptekst, die er zo uitzag:

“Als je baby te vroeg is geboren, zijn je kraamtijd en het eerste jaar van je kindje heel anders dan je had verwacht. Vaak geen sprake meer van de bekende roze wolk en veel zorgen en verdriet. Maar toch is het de kraamtijd – in dit boekje vind je extra veel schrijfruimte en plek voor foto’s om alles zo goed mogelijk bij te houden.”

Op de achterkant van het Babyboek voor Prematuren, dat ik in 2012 uitbracht, staat dit:

“Als je baby te vroeg is geboren, zijn je kraamtijd en het eerste jaar van je kindje heel anders dan je had verwacht. Er is vaak geen sprake van een roze wolk en er zijn soms veel zorgen en verdriet. Maar het is wel jullie kraamtijd en de babytijd van jullie kindje. Die kun je maar één keer meemaken! (…) In dit babyboek vind je extra veel schrijfruimte en plek voor foto’s.”

Terwijl ik het boek begon door te bladeren, bleek meer en meer dat het niet alleen bij het ‘lenen’ van mijn flaptekst bleef.

Bij iedere pagina werd mijn verbazing groter; bijna alle tekst in het boek was letterlijk overgenomen uit mijn Babyboek voor Prematuren. Wat het nog erger maakte, was dat ik ontdekte dat de copycat mijn boek een paar maanden eerder bij mij besteld had en een paar weken later weer had teruggestuurd.

Mijn eerste reactie was natuurlijk schrik, maar daarna werd ik ontzettend boos en was ik vooral stomverbaasd. Hoe kon iemand zo brutaal zijn?

Achtergrond

Twee jaar lang was ik bezig geweest met het bedenken en ontwikkelen van mijn boek. Mijn jongste zoon was toen een paar maanden oud en mijn beide kinderen waren veel te vroeg geboren. Zelf was ik heel ziek (ik had beide keren pre-eclampsie) en de oudste heeft na zijn geboorte een hele tijd in het ziekenhuis gelegen.

Omdat de gangbare babyboeken niet geschikt bleken om alles op te schrijven wanneer je baby te vroeg geboren is en (vaak langdurig) in het ziekenhuis is opgenomen, besloot ik om een babyboek speciaal voor prematuren te maken. Met extra veel schrijfruimte en met vragen die zijn afgestemd op de situatie.

Inbreukbrief

Wanneer je iets maakt vanuit een persoonlijke, moeilijke ervaring, komt het extra hard aan als iemand je werk zo klakkeloos overneemt. Toch wilde ik dit zakelijk aanpakken en daarvoor vroeg ik hulp aan Charlotte van Charlotte’s Law.

Hoewel we in eerste instantie alleen een inbreukbrief stuurden en de uitgeefster sommeerden om de verkoop van de boeken te staken, bleek zij niet bereid om hier aan mee te werken, waardoor we gedwongen werden om door te zetten en het voor de kantonrechter te laten komen.

De uitgeefster had met haar grote aantal volgers op social media een veel groter bereik dan ik en vormde dus een serieuze bedreiging voor mijn inkomsten.

Auteursrechten aantonen

Aantonen dat je auteursrechten hebt op een tekst is niet altijd even makkelijk. Er moet sprake zijn van een oorspronkelijk karakter en je moet kunnen aantonen dat je de tekst op grond van persoonlijke keuzes hebt gemaakt.

Gelukkig had ik van de ontwikkeling veel documentatie. Zoals pdf-bestanden van de verschillende ontwerp- en ontwikkelingsfasen, een hard copy prototype, correspondentie met proeflezers, met mensen die het prototype voor me invulden en met mensen die met me meedachten. Plus het dossier van de ziekenhuisopname van mijn oudste zoon, wat ik ter inspiratie had gebruikt.

Dit bleek heel belangrijk te zijn in de zaak, want hiermee kon ik duidelijk aantonen hoeveel tijd er had gezeten in de ontwikkeling. Maar ook, en dat was nog belangrijker, op welke manier ik mijn keuzes had gemaakt bij het schrijven en ontwikkelen van het boek.

En dat er wel degelijk alternatieven zouden zijn geweest voor de verschillende vragen van het invulboek. De tegenpartij beweerde namelijk dat deze vragen zo banaal en voor de hand liggend waren, dat het logisch was dat in haar boek dezelfde vragen stonden als in mijn boek.

De zitting en de uitspraak

Doordat de tegenpartij op social media aankondigde dat zij bezig was met dit nieuwe boek, daarna het boek bij mij bestelde en terugstuurde, en de verschijning van haar boek vervolgens luid op social media aankondigde, konden we een duidelijke tijdlijn herleiden en deze naast mijn ontwikkelingsperiode leggen.

Tijdens de zitting kreeg de tegenpartij de kans om te vertellen op welke manier zij het boek had ontwikkeld, maar hierover kon ze weinig of niets vertellen. Het oordeel van de rechter was dan ook:

“Naar het oordeel van de kantonrechter is [eiseres] auteursrechthebbende van de teksten in het boek [boek]. Dit uit zich in haar persoonlijke keuzen voor de onderwerpen, de woordkeuze, de tekst- en zinsvolgorde, de chronologie en het vertelperspectief. Er is sprake van een eigen en oorspronkelijk karakter, hetgeen mogelijk is omdat [eiseres] moeder is van twee prematuur geboren zonen. Zij is in 2010 begonnen met het maken van aantekeningen voor een babyboek voor premature baby’s. In 2011 had zij drie versies gemaakt van het boek. Vervolgens heeft zij een prototype laten drukken om feedback te krijgen. Twee daarvan zijn ingevuld door moeders van prematuren; naar aanleiding daarvan heeft [eiseres] de tekst aangepast. (…) Het is voor de auteursrechtelijke bescherming (…) niet nodig dat iedere zin of ieder woord oorspronkelijk is, maar wel dat het geheel dat is. Dit is naar het oordeel van de kantonrechter met het boek van [eiseres] het geval. [gedaagde] heeft nog aangevoerd dat er veel invulboeken bestaan over diverse onderwerpen. Vast staat echter, namelijk onbetwist is, dat [eiseres] als eerste een invulboek specifiek voor prematuren heeft geschreven. En dat – naast het prematurenboek van [gedaagde] – het boek van [eiseres] ook het enige invulboek betreffende prematuren is.”

(De volledige uitspraak kan je nalezen op rechtspraak.nl)

Negatieve energie omzetten naar positieve energie

Het vormen van een dossier en het voorbereiden van de zaak heeft heel veel tijd en energie gekost, maar toch was het de moeite waard.

Het belangrijkste wat ik afgelopen jaar geleerd heb is bewaren, bewaren en nog eens bewaren!

Wanneer ik nu een nieuw ontwerp maak voor een nieuw boek of product, maak ik tussendoor pdf-bestanden (zelfs als ik die verder niet nodig heb), ik zorg ervoor dat e-mails en chats (die laatste lijken zo onbelangrijk…) bewaard blijven en zorg ervoor dat ik zakelijke stukken zoals facturen en urenstaten makkelijk terug kan vinden.

Het meeste hiervan deed ik dus al, maar nu ga ik hier nog bewuster mee om. Niet omdat ik van het negatieve uitga en verwacht dat ik het ooit nodig zal hebben, maar omdat ik geen spijt wil hoeven hebben als ik het tóch ooit nodig heb.

Een copycat loopt altijd minstens twee stappen achter

Wanneer je te maken krijgt met een copycat, krijg je vaak te horen dat je dat als compliment moet zien.

Dat is misschien wel waar, maar als het je overkomt is het vooral erg pijnlijk. Toch is dit voor mij achteraf vooral een bevestiging dat ik blijkbaar iets heb bedacht dat voor anderen de moeite waard is om na te maken.

Jammer dat het op deze manier moest gaan, maar het geeft me wel nog meer motivatie om mijn product nog beter te gaan maken en me nog meer te gaan onderscheiden.

Uiteindelijk ben je copycats altijd een paar stappen voor, en het is een uitdaging om deze voorsprong steeds groter te maken!